Ilhanlilar

Emirdağ Ekizceliler Wiki sitesinden
Şuraya atla: kullan, ara

Şablon:Çoklu sorun Şablon:Eski ülke bilgi kutusu

Moğol tarihi
200px

</div> </div>

Moğol İmparatorluğu

</div>

Hanlıklar

</div>

Günümüzde Moğollar

</div>

Şablon:Dçubuğu

İlhanlılar (İlhanlı) Devleti, (Farsça: ایلخانیان Īlkhāniyān veya ‏سلسله یلخانی‎ Silsilaye Īlḫānī) Cengiz Han'ın torunu Hülagû Han tarafından, merkezi Tebriz olmak üzere Azerbaycan'da kurulan Moğol devletidir (1256).

Siyasi Tarihi

Hûlâgü Han ve büyük Ordusu

1243 Kösedağ Savaşı'nda Selçuklu Türklerini yenilgiye uğratan Moğollar Ötüken merkezine bağlı olmak üzere, İran’a geçerek 1256 yılında başkenti Tebriz olmak üzere İlhanlı yönetimini kurdular. (İlhanlı: Hana bağlı topraklar) Başında da Hülagû Han bulunmaktaydı. 1256 yılında Alamut Kalesini ele geçirerek Bâtınîler'in çalışmalarına son verdiler. 1258 yılında ise Bağdatı işgal ederek halifeliğe son verdiler. Bu orduyu Memlûk'lü komutan Baybars mağlup etmeyi başarmıştır. Bu yenilgiden sonra Moğol İlhanlı devleti gerileme dönemine girmiştir ve bir süre sonra yıkılmıştır.

Azerbaycan'ı ele geçiren Hülagû Han, 1258'de Bağdat'ı alarak Abbasî Devleti'ne son verdi. Anadolu Selçuklu Devleti'ni egemenliği altına aldı. Moğollar, Anadolu'nun bilim, kültür ve ticaret merkezleri olan kentlerini yakıp yıktılar ve yağmaladılar. Bu dönemde Anadolu'da ticaret geriledi. Türkler, Doğu ve Orta Anadolu'dan batı bölgelerine doğru göç etmek zorunda kaldılar. Moğollar, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında önemli rol oynadılar. İlhanlılar döneminde Anadolu'nun büyük kısmı İlhanlılara'a ait olduğu için Orta Asya’dan Anadolu’ya yoğun Türkmen göçleri olmuştur.

İlhanlılar, Suriye ve Filistin'i işgalden sonra Mısır'a doğru ilerlemeye başladılar. Ancak Memlükler, Ayn-ı Câlut Savaşı'nda İlhanlıları yenilgiye uğratarak Filistin ve Suriye'den çıkardılar (1260). Memlûk Sultanı Baybars, İlhanlıları ikinci kez Elbistan'da yenilgiye uğrattı (1277). Memlukler tarafından uğratıldıkları yenilgiler dışında savaş kaybetmediler.

İlhanlılar, Gazan Mahmud Han (1295-1304) zamanında Müslümanlığı kabul ettiler. Aslında bu bölgede(Iran'da)İslam zaten yaygındı. Bunla anlatılmak istenen idarecilerin görüş değişikliğidir; ancak ilhanlı yöneticilerin tam anlamıyla İslamı seçtikleri söylenemez ancak bölgedeki halkın Müslüman olması fikir değişikliğini kısmen de olsa sağlamıştır diyebiliriz yine de İlhanlıların Iran topraklarındaki Müslüman çoğunluğu baskı altında yaşıyordu. Çünkü İlhanlı yöneticiler gelişmekte olan Tibet Budizmi ve Diofizit'i (Nasturilik) teşvik ediyorlardı.

Gazan 1295'de Nevruz'un desteğiyle kuzeni Baydu'yu devirdi.[4] Yardımının karşılığı olarak Nevruz, Gazan'ı Müslümanlığı kabul etmeye razı etti. İslam'a girmesiyle beraber Gazan, adını Mahmud olarak değiştirdi. Ancak çeşitli kaynaklar Müslüman olmasına rağmen Moğol Şamanizmini sürdürdüğünü ve Tengri'ye taptığını belirtirler. Gerçekten de Gazan hatır uğruna Müslüman olmuştu. Moğol şamanların İlhanlı İmparatorluğunda kalmalarına izin verilmiş ve nüfuzları hem Gazan hem de onun halefi Olcaytu saltanatında devam etmiş, ama daha sonra gerilemeye yüz tutmuşlardır.[5] Bundan önce Budizm'i benimsemişlerdi ve Müslümanlar'a karşı Hıristiyanlarla ittifak kurmak istiyorlardı. 14. yüzyılın başlarında çıkan iç karışıklıklar sonucu İlhanlılar parçalandı (1336). İlhanlı topraklarının Azerbaycan bölümünde Çobanoğulları, geriye kalan büyük bölümü üzerinde ise Celâyirliler Devleti kuruldu.

Son İlhanlar

Dosya:IranaftertheIlkhanate.png
İlhanlılar (1345)

İlhan Ebu Said Bahadır'in 1335'de ölümünden sonra İlhanlılar devleti çözülmeye başlamıştır. İlhan unvanı, 1335-1336 döneminde Arık Böke soyundan Arpa Ke'ün eline geçtikten sonra İlhan unvanı 1336-1357 döneminde yine Hulagu Hanedanı mensupları tarafından taşınmıştır., Fakat bunlar İlhan unvanını bölgesel devletlerin kuklaları olarak taşımışlardır. Bunlardan Musa (1336–1337) Bagdad'da bulunan Ali Padişah'ın kuklası; Muhammed ile Cihan Timur (1339–1340) Jalayırlılar kuklası; Satı hatun (1338–1339), Süleyman (1339–1343) ve Anuşirvan (1343–1356) Çobanoğulları kuklası olarak İlhan unvanı taşımışlardır. Son olarak Tagay Timur 14. yüzyıl ortasında soyunun Cengiz Han ve İlhanlılardan geldiğini iddia ederek Horasan ve Doğu Iran'da İlhan unvanını taşımıştır. Tagay Timur'un Sarbandarlar tarafından öldürülmesi ile İlhanlılar sona ermiştir.

Şablon:Azerbaycan tarihiŞablon:İran tarihi

İlhanlı Hükümdarları Listesi

İlhanlılar (1221–1256)
# Taht ismi Asıl isim Resim Unvan Doğum-Ölüm Hükümdarlık başlangıcı Hükümdarlık sonu Aile bağlantıları Not
1 Hülagû Han 80px Han, İlhan yak. 1217 – 8 Şubat 1265 1256 8 Şubat 1265 Tuluy'un oğlu
2 Abaka Han 80px Han, İlhan 1234–1282 1265 1 Nisan 1282 Hülagû Han'ın oğlu
3 Teküder Han Ahmet 80px Han, İlhan, Sultan  ? – 1284 1282 1284 Hülagû Han'ın oğlu Öldürüldü
4 Argun Han 80px Han, İlhan, Sultan yak. 1258 – 7 Mart 1291 1284 7 Mart 1291 Abaka Han'ın oğlu
5 Gayhatu Han Han, İlhan, Sultan  ? – 1295 1291 1295 Abaka'in oğlu Öldürüldü
6 Baydu Han Han, İlhan, Sultan  ? – 1295 1295 1295 Hülagû Han'ın oğlu Toğay'ın oğlu Öldürüldü
7 Gazan Han Mahmud 80px Han, İlhan, Sultan 1271–1304 1295 1304 Argun Han'ın oğlu
8 Olcaytu Muhammed Hüdabende 80px Han, İlhan, Sultan, Hüdabende 1280 – 16 Aralik 1316 1304 16 Aralik 1316 Argun Han'ın oğlu
9 Ebu Said Bahadır Han, İlhan, Sultan, Alaaddin, Bahadır 2 Haziran 1305 – 1 Aralık 1335 1316 1 Aralık 1335 Olcaytu'nun oğlu
11 Arpa Mahmud Han, İlhan, Sultan, Kauen, Muezzeddin  ? – 1336 1335 10 Aralık 1336 Toluy'un oğlu Erikbüke'un oğlu Malik Timur'un oğlu Munk Han'un oğlu'un oğlu Suse'nin oğlu Öldürüldü
10 Musa Han, İlhan, Sultan, Nasereddin  ? – 1337 12 Nisan 1336 1337 Baydu'nun oğlu Ali'nin oğlu
12 Muhammed Han, İlhan, Sultan, Muzafferiddin  ? – 1338 1336 1338 Hülagû Han'ın oğlu Mengü Timur'un oğlu Ambarcı'nın oğlu Il Timur'un oğlu Yul Kotlok'un oğlu
15 Satı Hatun Hatun yak.1300 – 1345'dan sonra 1338 1339 Olcaytu'nun kızı
14 Cihan Timur Han, İlhan, Sultan, İzzeddin  ? – ? 1339 1340 Gayhatu Han'ın oğlu Ala-Fireng'un oğlu
Süleyman Han, İlhan, Sultan  ? – ? Mayis 1339 1345 Satı Hatun'un kocasi. Hülagû Han'ın oğlu Yesmut'un oğlu Soga'nin oğlu Yusuf Şah'un oğlu
Toğa Timur Han, İlhan, Sultan  ? – 1353 1335 1353 Yesugey Bahadir'un oğlu Cucukisar Tur'un oğlu Amakan'in oğlu Abakan'un oğlu Bababadir'in oğlu Sudi
Anuşirvan Han, İlhan, Sultan, Adil  ? – ? 1344 1357  ?

İlhanlı Hükümdarları Soyağacı

Şablon:Soyağacı/başla Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı Şablon:Soyağacı/bitir

Galeri

  • HulaguAndDokuzKathun.JPG

    'İlhan' Hülagû ve eşi Dokuz Hatun (Reşidüddin Camiût-Tevarih kitabından)]]

  • Hulagu Baghdad 1258.jpg

    |Hülagû'ün Bağdat kuşatması (Reşidüddin Camiût-Tevarih kitabından)]]

  • Mongol soldiers by Rashid al-Din 1305.JPG

    Moğol askerleri (Reşidüddin Camiût-Tevarih kitabından)

  • AbaqaOnHorseArghunStandingGhazanAsAChild.jpg

    Argun ve Abaka, Argun'un kolunda küçük Gazan

  • GhazanBeingBreastfed.jpg

    Argun'un eşi Bulukan Hatun

  • HulaguInBagdad.JPG

    Hülagû'nun son Abbasi halifesi Mustasım Billah önce hapis sonra da idam edilmişti (15. y.y)

  • 1281BattleOfHoms.JPG

    İkinci Humus Savaşı (1281), Araplar (sağda) Moğolları (solda) yenmişti

  • IlkhanateSilkCircular.jpg

    İlhanlılardan kalma olan, ipek, pamuk ve altından oluşan ve birçok farklı motifle süslenmiş daire şeklinde bir ipek kumaş. Erken 14. yüzyıldan kalma olan eserin kökeninin İran veya Irak olduğu tahmin edilmektedir.

Ayrıca bakınız

Notlar

Şablon:Kaynakça

Dış bağlantılar

Şablon:Commons

Şablon:İlhanlı hükümdarları

"http://ekizcekoyu.com/wiki/index.php?title=Ilhanlilar&oldid=692" adresinden alındı.