"Tartışma:Anadolu" sayfasının sürümleri arasındaki fark
(Yeni sayfa: "{{Diğer anlamı|Anadolu (anlam ayrımı)}} NASA görüntüsünde Avrupa ve Anadolu (dikdörtgen içinde) '...") |
(Fark yok)
|
19:24, 8 Eylül 2019 tarihindeki hâli
Anadolu ya da diğer adıyla Küçük Asya, Asya kıtasının en batısında Karadeniz, Akdeniz ve Ege denizi arasında kalan yaklaşık 755,000 km²'lik bir alanı kaplayan dağlık bir yarımadadır.<ref>Şablon:Web kaynağı</ref> Osmanlı döneminde "Anadolu"nun geleneksel doğu sınırı olarak Fırat Nehri kabul edilirken, Cumhuriyetle birlikte Birinci Türk Coğrafya Kongresinden sonra Türkiye'nin Asya kıtasında kalan kısmının tümü aynı coğrafî terime dâhil edilmiştir. Günümüzde yaygın olarak Türkiye'nin Asya kıtasında kalan topraklarının adı olarak kullanılır.<ref>Şablon:Web kaynağı</ref>
Anadolu, Asya ve Avrupa'nın birleşim noktasındaki stratejik konumu nedeniyle, tarih öncesi çağlardan beri birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Yeryüzünün en eski yerleşkelerinden bazıları Cilalı Taş Devri'nde Anadolu'da kurulmuştur. Çatalhöyük, Çayönü, Nevali Çori, Hacılar, Göbekli Tepe ve Mersin (Yumuktepe) yerleşkeleri Cilalı Taş Devri'nden kalmadır. Truva yerleşkesi de Cilalı Taş Devri'nde kurulmuş ve Demir Çağı'na doğru uzanmıştır. Sümer, Asur, Hitit, Yunan, Lidya, Kelt, Pers, Roma, Doğu Roma (Bizans), Selçuklu, Safevi, Moğol ve Osmanlı gibi onlarca medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Yüzlerce dil ve lehçeyi barındırır. Şablon:Kaynak belirt
Anadolu, Hristiyanlığın ilk doğduğu ve geliştiği topraklardan biridir. Uzun yıllar Doğu Roma topraklarının esasını teşkil etmiştir. 11. yüzyıldan itibaren Türkler tarafından iskân edilmiş ve yönetilmiştir. Özellikle 1071 yılındaki Malazgirt Meydan Muharebesi'nden itibaren Müslüman Türkler Anadolu'ya akın etmiştir; ancak İslamiyet'ten önce Balkanlarda Türkler vardır.<ref>Cin, T.. Yunanistan'ın "Pontus Soykırım" İddiaları ve Türkiye. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 8, Sayı: 2, s.27-89, 2006. URL:http://web.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/DergiMiz8-2/pdf/tcin.pdf. Erişim tarihi: 8.12.2011. (Arşiv: WebCite® http://www.webcitation.org/63lQ0ljbi)</ref>
İçindekiler
Etimoloji
Anadolu sözcüğü Yunanca doğu anlamına gelen Ανατολή sözcüğünden türemiştir.<ref>Şablon:Web kaynağı</ref> Bizans İmparatorluğu döneminde orta Anadolu'nun bir kısmı imparatorluğun merkezine doğuda olmasından kaynaklı doğu askeri idari birimi ya da Anatolikon Theması (Θέμα Άνατολικῶν, Thema Anatolikōn)<ref>Şablon:Kitap kaynağı</ref> olarak adlandırılmaktaydı. Anatolikon Theması Afyon, Isparta, Konya, Kayseri ve Mersin yörelerini kapsamaktaydı. Osmanlı döneminde ise Anadoli veya Anadolu, merkezi Amasya olan ve Sivas ve Kastamonu'yu kapsayan bir eyaletin adıdır. 19. yüzyılda genel anlamda imparatorluğun Asya kıtasında kalan ve Türklerle meskûn olan bölgesini tanımlamak için kullanılmıştır.
Tanımlama
Anadolu, kuzeyde Karadeniz, güneyde Akdeniz, batıda Ege denizi, kuzeybatıda Marmara denizi ile sınırlanmış bölgedir. Doğuda ise, tarihsel olarak, İskenderun Körfezi'nden Karadeniz'e uzanan belirsiz bir hatla sınırlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından itibaren ise, Anadolu Türkiye'nin Asya'da kalan kısmıyla eş anlamlı olarak kullanılmıştır.
Anadolu coğrafik olarak daha çok Avrupa'ya benzemektedir. Çünkü bütün Akdeniz'in kuzeyi Avrupa kabul edilmektedir. Anadolu da coğrafik olarak, kendisinden çok farklı özellikler barındıran Asya ülkelerinden (Çin, Hindistan, İran vs.) çok, Akdeniz'in kuzeyindeki Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi Avrupa ülkelerine benzemektedir. Doğal sebepler siyasi olayları da etkilediği için Anadolu'nun, tarihte Asya'dan çok Avrupa ile münasebetleri olmuştur. Bütün bunlara rağmen Anadolu'nun Asya içinde düşünülmesi, onun güçlü bir Asya kültürüne sahip olmasındandır. Tarih boyunca Asya kültürü, kendisinin batısındaki Anadolu'ya akımıştır. Asya kökenli Türklerin, eski Yunan-Roma coğrafyası olan Anadolu'daki (ki Diyar-ı Rum tabiri tam da bunu anlatır) varlığı bunun maddi bir göstergesidir.
Tarih
Şablon:Ana madde Anadolu'nun tarihi bir anlamda Balkanlar, Kafkasya ve Ön Asya'dan gelen işgal, istila ve fetih dalgalarının tarihidir.
Neolitik Çağ
Asya ve Avrupa'nın stratejik kesişme bölgesinde olmasından dolayı Anadolu, tarih öncesi çağlardan beri pek çok uygarlık için beşik olmuştur.
Neolitik yerleşim olarak Taşhöyük Pottery Neolithic, Çayönü Pre-Potttery Neolithic A to Pottery Neolithic, Nevali Cori Pre-Pottery Neolithic B, Hacılar Pottery Neolithic (Türkiye'de şimdiki Burdur ilinin 25 km güney batısında, Göbeklitepe Pre-Pottery Neolithic A ve Mersin ile. Truva yerleşimi Neolithic çağ ile başlar ve Demir çağı içinde devam ederek ilerler.
Bronz Çağı
- Troyalılar (Truvalılar)
- Trakyalılar
- İyonyalılar
- Hattiler
- Luviler
- Palalar
- Kaşkalar
- Hurriler
- Mitanniler
Tunç Çağı
- Hititler
- Arzavalılar
- Urartular
- Frigyalılar
- Kimmerler
- Kassitler
- Kolhisliler
- Karyalılar
- Assuvalılar
- Lidyalılar
- Misyalılar
- Likyalılar
- Kilikyalılar
- Pamfilyalılar
- Kapadokyalılar
- Keltler
- Muşkiler
- Fenikeliler
- Ermeniler
- Medler
- Persler
- Taballar
- Antik Yunanlar
- Asurlular
- Yahudiler
- Ahameniş İmparatorluğu
Helenistik Dönem
Orta Çağ
- Roma İmparatorluğu
- Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans)
- Kilikya Ermeni Krallığı
- Sasani İmparatorluğu
- Bizans-Arap Savaşları
- Selçuklular
- Anadolu Selçuklu Devleti
- Anadolu Beylikleri
- Moğollar
- İlhanlılar
- Safeviler
- Osmanlılar
Haçlı seferleri
Anadolu beylikleri
- Ahlatşahlar Beyliği
- Alaiye
- Artuklu Beyliği
- Aydınoğlu Beyliği
- Candaroğulları Beyliği
- Çaka Bey
- Çobanoğulları Beyliği
- Danişmendliler
- Dulkadiroğulları Beyliği
- Eretna Beyliği
- Eşrefoğulları Beyliği
- Germiyanoğulları Beyliği
- Hamidoğulları Beyliği
- İnaloğulları Beyliği
- Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti
- Karamanoğlu Beyliği
- Karesi Beyliği
- İnançoğulları Beyliği
- Mengüçlü Beyliği
- Menteşe Beyliği
- Pervaneoğulları Beyliği
- Ramazanoğulları Beyliği
- Sahipataoğulları Beyliği
- Saltuklu Beyliği
- Saruhanoğulları Beyliği
- Tekeoğulları Beyliği
Osmanlı İmparatorluğu
Anadolu dilleri
Şablon:Ana madde Şablon:Ana madde
Anadolu'da MÖ 2. ve 1. binyıllarda kullanılan bir grup Hint-Avrupa diline Anadolu dilleri adı verilir. Bu diller arasında en önemlisi ve en iyi tanınanı, MÖ 1600-1100 yılları arasında yazılı belge bırakmış olan Hititçe'dir (nesili). Hitit imparatorluğu döneminde, Hititçe ile akraba diller olan Luvice (Luwili) ve Palaca da konuşulmuştur. Luvicenin yayılım alanı Güney ve Batı Anadolu, Palaca'nınki ise Kuzeybatı Anadolu (Kastamonu yöresi)'dir.
Erken antik çağda, Luvice'den türemiş olduğu tahmin edilen Lykia dili, Lysia dili, Karia dili, Pisidia dili, Side dili ve kökenleri yeterince bilinmeyen Paphlagonia dili ile Kappadokia dili kullanılmıştır. Bu dillerin tümü MÖ 1. yüzyıla doğru Yunanca'nın egemen dil olması üzerine tarih sahnesinden çekilmişlerdir.
21. yy'da ise Anadolu-Mezapotamya bölgesinde Hint-Avrupa diline mensup Kürtçenin Kurmanci ve Kırmancki lehçesi kullanılır.
Günümüzde Anadolu
Anadolu'da çok uluslu yapı 20. yüzyıla kadar sürmüştür. 1923 yılında üzerinde Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte Anadolu topraklarının büyük bir kısmı Türkiye'nin denetimine girmiştir. Şu anda Türkiye halkının demografik yapısının büyük bir kesimini Türkler oluşturmaktadır.
Günümüzde Anadolu'da yaşayan halkın büyük bir kısmı Türkçe konuşmaktadır. Anadolu Türkçe ile 11. yüzyılda Selçukluların fethi ile tanışmıştır. Buna rağmen çok kültürlü yapısını Selçuklular ve Osmanlılar döneminde devam ettirmiştir. Ayrıca Kuzeydoğu Anadolu'da Laz, Gürcü ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu (Kuzey Mezopotamya' nın bir kısmı)'da Kürtlerin, Zazalar' ın ve Araplar' ın yanı sıra az sayıda Süryani de bulunur. Ayrıca özellikle 19. ve 20. yüzyılda çeşitli göç hareketleriyle gelerek Anadolu' ya yerleşen Çerkesler ve Boşnaklar' da bulunmaktadır. Anadolu' nun çeşitli bölgelerine yayılmış Yunanca konuşan halkın (Rumlar) çoğu Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki mübadelede, Yunanistan'daki Müslüman olan halkla değiş-tokuş edilmişlerdir. Bugün Anadolu'da yaşayan halkın çoğunluğu Müslüman'dır.
Ayrıca bakınız
Şablon:Sütun-başı Şablon:Sütun-3
- Roma İmparatorluğu
- Bizans Devleti
- Safeviler Devleti
- Osmanlı Devleti
- İslam Tarihi
- Türkiye
- Milli Mücadele
- Osmanlı Tarihi
Resim galerisi
- REmpire-asia.png
Roma Asya Eyaleti, Küçük Asya
- Ikonion-650.JPG
Anatolikon Theması, Doğu Roma İmparatorluğu
- Anatolia Eyalet, Ottoman Empire (1609) Kopie.png
Osmanlı Anadolu Beylerbeyliği
