Altındağ (Türk Mitolojisi) sayfasının kaynağını görüntüle

{{Diğer anlamı2|Altındağ}}
{{Türk mitolojisi}}
'''Altındağ''' - Türk, Altay ve Moğol mitolojilerinde kutsal dağ. Değişik Türk dillerinde '''Altantav, Altantağ, Altuntah, Altantak ve Altaytav'''  olarak da söylenir. Moğolcada '''Altanavla''' veya '''Altanula''' olarak bilinir.  '''Bozdağ (Boztav, Pustak, Pustag)''' ve '''Tazdağ (Tastav, Taztağ, Dazdağ)''' sözcükleri yine bu dağı nitelemek için veya eşanlamlı olarak kullanılır.

== Özellikleri ==
[[Altay Dağları]]’nın simgeselleşmiş biçimidir. Gökyüzünde bulunur. Türk yurdunun ve devletinin enginliğini göz alıcılığını temsil eder. Burada dokuz Tanrı yaşar. Zirvesinde ise Altan Han vardır. Tanrı Ülgen’in tahtı burada yer alır. Altın Türk kültüründe altın hakanlık (imparatorluk) simgesidir. Altın madeni padişahı, gümüş madeni veziri, tunç madeni ise halkı simgeler. Altay dağları Türkler için o kadar büyük bir öneme sahiptir ki, akraba kavimlerden ayırmak için ikili bir sınflandırma yapılır ve Ural kökenli soylar ve dilleri ile Altay kökenli soylar ve dilleri diye ayrılırlar. Ural dağları da Ugor kökenli kavimler için aynı önemi taşır. Tas Tav (Kel Dağ) adı verilen bir yerin Tanrılar Yurdu olarak algılandığı dikkate alınırsa bu sıfatın Altandağ’ı nitelemekte kullanıldığı söylenebilir. Birbirinin uzantısı şeklinde olan mitolojik dağların en önemli üç tanesi şu şekildedir:
 
#'''Altındağ:''' Gökyüzündedir. Dokuz rüzgarın kesiştiği yerde başlar.
#'''[[Demirdağ]]:''' Yeryüzündedir. Dokuz ırmağın kavuştuğu yerdedir.
#'''[[Bakırdağ]]:''' Yeraltındadır. Dokuz yeraltı denizinin birleştiği yerdedir.

== Altındirek ==
Altındağ bazen Altındirek (Altanterek, Altuntirek, Altaytereg) olarak da söylenir. Altındirek bir gök direğidir. Göğe üst katlarına kadar yükselir. Alt kısmı (dünyada kalan bölümü) Demirdirek olarak da bilinir. [[Ulukayın]] ile ilişkilendirilebilir. Terek sözcüğü ağaç anlamı da taşır. Çadırın orta direğine (Bagan/Bağana) benzetilir. Altındirek ([[Altınkazık]] veya Demirkazık) yani Kutup Yıldızı ile de bağlantılıdır.

== Sümer Dağı ==
'''Sümer Dağı''' – Türk, Altay ve Moğol mitolojisinde ilahlar dağı. Moğolca '''Sumbur (Sumur) Dağı''' olarak da bilinir. '''Suro Dağı''' da denir. Altandağ ile bağlantılı bir kavramdır. Altandağı nitelemek için veya bazen de özdeş olarak da kullanılır. Tanrıların yaşadığı bir dağdır. Yedi büyük Tanrının yaşadığı yer olarak kabul edilir. “Yedi Kuday” emirlerinde bulunan “Yayuçı”larla berâber bu dağda yaşarlar. Kelimeye bakarak Sümer kavmi ile ilgili olduğu öne sürülebilir.  Bir Altaylı’nın duasında şu ifadeler yer almaktadır:

::Sümer ulan taykam!                    
::(Sümer kızıl dağım!)

::Süt kölüm, Sümer taykam,          
::(Süt gölüm, Sümer dağım,)

::Altın yargı perzin,                        
::(Altın yargısını versin,)

::Agar pajım amır etkey!               
::(Ak başımı esen eylesin!)

== Etimoloji ==
*'''Altan:''' Altın/Altan/Altay sözcükleri (Al) kökünden türemiştir ve ışıldamak, parıldamak, değerlilik anlamlarına gelir. Hatta kelime kökünde yer alan Al sözcüğü dahi eski Türkçede altın demektir. Moğolcada Alt kelimesi yine altın demektir.
*'''Sümer:''' (Süm) kökünden türemiştir.  Süme/Suma sözcüğü eski Altayca ve Moğolcada Şaman anlamı taşır. Halha lehçesinde Süm, Buryatçada Hum, Dagur dilinde Sum olarak yer alır. Mongur dilinde ise Semen şeklinde ifade edilir. Süm/Sim kökü Türkçe, Moğolca ve Tunguzcada aynı zamanda gölge, belirsizlik, bulanıklık ifade eder.
* '''Suro:''' (Sür/Sur) kökünden türemiştir.  Sürmek, devam etmek kökünden gelir. Aynı zamanda iz, işaret demektir. Zaman ve devamlılık anlamları bulunur. Moğol ve Tunguz dillerinde yakıcılık ifade eder. Heybet, yöneticilik, komutanlık anlamları bulunduğu da belirtilir. Sür ise yine Moğolcada efendi manası taşır ve Sürdeh ise korku bildirir.

== Kaynakça ==
* Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, [https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_S%C3%B6ylence_S%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC (OTRS: CC BY-SA 3.0)]

{{Türk-mitoloji-taslak}}

[[Kategori:Türk mitolojisi]]
[[Kategori:Türk şamanizmi]]